Jīva Tattva

Opis

Traktat o naturze istoty żywej według wisznuizmu bengalskiego.

Z wprowadzenia:

Poznajemy tu dualizm wedyjski, odmienny od psychofizycznego, zaproponowanego przez Kartezjusza. O ile w jego ujęciu granicę wyznaczamy na linii umysłu i ciała, tak tutaj struktura psychosomatyczna należy do przestrzeni ciała materialnego, a istota duchowa – atman – jest bytem zasadniczo od niego odrębnym i migrującym poprzez wcielenia, aż do wyzwolenia. Ich połączenie, a raczej współistnienie, nazywamy właśnie dźiwą (jīva), inaczej ucieleśnionym atmanem. Niemniej na dualizmie rzecz się tutaj nie kończy, gdyż mamy tu do czynienia z filozofią niepojętej jedności i różnicy (acintyabhedābheda).

Książka omawia między innymi ontologiczny podział dźiw na dwa typy: bezpoczątkowo uwarunkowane i bezpoczątkowo wyzwolone. Opisuje także trzy rodzaje energii Boga: wewnętrzną, pośrednią i zewnętrzną – gdzie pośrednią stanowią właśnie liczne, indywidualne dźiwy dwojakiej natury. Energią zewnętrzną jest świat materialny w całym jego makro- i mikrokosmicznym majestacie. Natomiast energią wewnętrzną, inherentną Bogu, jak Jego serce, jest miłość do Niego.

Cała wędrówka uwarunkowanej dźiwy, według wisznuizmu bengalskiego, polega na zorientowaniu się w jej bezpoczątkowej niewiedzy duchowej i jej bezpoczątkowym związku z równie wieczną materią oraz na dostrzeżeniu wyjścia z tej sytuacji – poznawaniu i wyzwalającej miłości Boga. Niemniej wiedza, która leży u podstaw tej podróży, pokazuje nam, że każdy z tych elementów jest w zasadzie Jego energią – nie ma tu więc mowy o ontologicznym podziale na to, co boskie, i na to, co nieboskie czy demoniczne. Takie rozróżnienie, owszem, istnieje, ale nie jest ostateczne. W myśli wisznuickiej nawet demony są w stanie doświadczyć wyzwolenia, gdyż demoniczna postać jest zaledwie częścią zewnętrznej energii Boga, natomiast zamieszkujący ją świadomy byt jest częścią Jego energii pośredniej.

Pozycja ta jest doskonałym wprowadzeniem zarówno dla osoby chcącej poznać hinduistyczny pogląd na świat, jak również dla miłośników jogi czy indologów. Zawiera porównania omawianego w niej wisznuizmu bengalskiego do innych indyjskich systemów filozoficznych, w tym buddyzmu.

Pobierz wstęp oraz fragment rozdziału pierwszego w wersji PDF

Spis treści:

Wprowadzenie od redaktora
Wstęp
Rozdział 1 – Charakterystyka dźiwy (jīva)
1.1. Uwarunkowanie dźiwy
1.2. Różne stany uwarunkowania dźiwy
1.3. Unikalne atrybuty (lakṣaṇa) dźiwy
1.4. Taṭastha-lakṣaṇa – zewnętrzne atrybuty dźiwy
1.5. Svarūpa-lakṣaṇa – wewnętrzne atrybuty dźiwy
1.6. Dziewięć wewnętrznych atrybutów atmana
1.6.1. Atman jest wieczny (niezmienny i bez części składowych)
1.6.2. Atman jest świadomy (nie jest bezwładny)
1.6.3. Atman jest czymś więcej niż tylko świadomością
1.6.4. Atman jest świadomy siebie dzięki swojej własnej świetlistości (samoświetlny)
1.6.5. Atman jest najbardziej bezpośrednim znaczeniem „ja”
1.6.6. Atman jest z natury szczęściem (jest pozbawiony cierpienia)
1.6.7. Atman jest niepodzielny
1.6.8. Atman jest poznającym, sprawcą działania i doświadczającym
1.6.9. Atman jest cząstką Paramatmana
Rozdział 2 – Koncepcje dźiwy w różnych szkołach niewisznuickich
2.1. Szkoła ćarwaków (cārvāka)
2.2. Buddyzm
2.3. Dźinizm
2.4. Njaja (nyāya) i waiśeszika (vaiśeṣika)
2.5. Mimansa (mīmāṁsā)
2.6. Joga (aṣṭāṅga-yoga) i sankhja (sāṅkhya)
2.7. Adwaitawedanta (advaita vedānta)
Rozdział 3 – Koncepcje dźiwy w innych szkołach wisznuickich
3.1. Ramanudźa (rāmānuja) (wiśisztadwaita [viśiṣṭa advaita], „Jakościowy monizm”)
3.2. Madhwa (madhva) (śuddhadwaita [śuddha dvaita], „Czysty dualizm”)
3.3. Nimbarka (nimbārka) (swabhawikabhedabheda [svābhāvika bhedābheda], „Zróżnicowany monizm”)
3.4. Wallabha (vallabha) (śuddhadwaita [śuddha advaita], „Czysty monizm”)
Rozdział 4 – Dwa rodzaje dźiw
Rozdział 5 – Jak można niewłaściwie zrozumieć śastry
Rozdział 6 – Dźiwa nie upada z Waikunthy
6.1. Dźiwa pragnie przybyć do świata materialnego, korzystając z własnej wolnej woli
6.2. Dźiwa popełnia grzech
6.3. Dźiwa zostaje przeklęta przez wielbiciela lub przez Bhagawana
6.4. – 6.5. Dźiwa obraża bhaktę lub Bhagawana
6.6. Bhagawan postanawia doprowadzić do upadku dźiwy, ponieważ może zrobić, co zechce
Rozdział 7 – Czy szczęśliwość i wiedza są inherentne dźiwie?
7.1. Znaczenie słowa jñāna
7.2. Odniesienia do świętych tekstów
7.3. Kontrargumenty (pūrva-pakṣa)
7.3.1. Z Bhagawata Purany
7.3.2. Z Bhagawad Gity
7.3.3. Z Bryhad Bhagawatamryty (Bṛhad Bhāgavatāmṛta)
Rozdział 8 – Czy bhakti, lub miłość, jest uśpiona w dźiwie?
Rozdział 9 – Czy własna doskonała natura (siddha-svarūpa) jest inherentna dźiwie?
9.1. Dowody z śastr
9.1.1. Z Bhagawata Purany
9.1.2. Z Padma Purany
9.1.3. Z Mahabharaty
9.1.4. Z Wedanta Sutr
9.1.5. Z Ćajtanja Ćaritamryty
9.1.6. Z Bryhad Bhagawatamryty
9.1.7. Z Ragawartma Ćandriki
Rozdział 10 – Pytania i odpowiedzi
10.1. Jakościowa tożsamość atmana i Kryszny
10.2. Różnica pomiędzy dźiwą a ciałem doskonałym
10.3. Dwa rodzaje dźiw
10.4. Miłość uśpiona w dźiwie
10.5. Upadek Dźaji i Widźaji
10.6. Upadek i powrót Gopy Kumary
10.7. Praktyka intonowania Świętego Imienia
10.8. Studiowanie śastr a doświadczenie miłości
10.9. Idea wcześniejszego stanu świadomości Kryszny u dźiwy
10.10. Upadek dźiwy z obszaru pośredniego taṭastha
10.11. Łaska Kryszny, guru i wisznuitów
10.12. Miłość a potencjał miłości
Zakończenie
O autorze
Wykaz źródeł i cytatów